پس از موج درگیری‌های لفظی، میان کاربران شبکه‌های اجتماعی افغانستان در پیوند به موضوعات قومی و جغرافیایی کشور، اخیرا حلقه‌ی از جوانان تحصیل‌کرده در بیرون از کشور، سلسله گفت‌وگویی را به‌نام «زمین و زبان» در شبکه ایکس به راه انداخته اند. کارگزاران این جریان که خود را به‌هیچ حزب، جریان سیاسی و یا قومی وابسته نمی‌دانند، بستر شکل‌گیری این حلقه را «کف خیابان» می‌دانند و سخنان مطرح شده در آن‌را، فریادهای آوارگان تاریخ معاصر افغانستان عنوان می‌کنند.
این حلقه در پیوند به فلسفه‌ی وجودی اش چنین نوشته است:« در سرزمینی چون افغانستان، بیش از یک قرن است که روند حذف وجودی در قالب کشتارهای جمعی، غصب سرزمینی، کوچ اجباری، جابه‌جایی‌های جمعیتی و حذف زبان و فرهنگ… ادامه دارد و هر روز شدیدتر می‌شود. در پاسخ به این وضعیت، ما حلقه‌ای را به‌نام «زمین و زبان» بنیاد نهاده ایم. هدف این حلقه، خلق فضای گفت‌وگو است؛ فضایی که بتوانیم بدون دامن زدن به نفرت و دیگرهراسی، با هم گفت‌وگو کنیم».
با این‌که جای چنین گفت‌وگوهای که بتواند بدون اهانت و تعرض به حریم خصوصی دیگران، پرسش‌هایی خلق کند و به پرسش‌های جدی سیاسی و فرهنگی جامعه ما، از رهگذر تاریخ، سیاست و فلسفه پاسخ بگوید، خیلی خالی است؛ اما تداوم جریان زمین و زبان به سه مولفه‌ی مهم؛ چارچوب نظری، اصالت گفتمان و فضای گفت‌وگو بر می‌گردد. از آن‌جایی‌که این جریان تاهنوز بنیادهای نظری گفتمان زمین و زبان، رهیافت و اهداف اساسی خویش را مطرح نکرده است، تداوم، موفقیت و یا زوال آن غیر قابل پیش بینی است.
برخی از کاربران آگاه در شبکه‌های اجتماعی به این باور اند که مهم‌ترین مساله در این حلقه‌ی گفت‌وگو، «چارچوب نظری» یا عمق دید برگزارکنندگان آن، در پیوند به مساله زمین و زبان در افغانستان است؛ این‌که آن‌ها با چه نگاهی و از کدام دریچه به زمین و زبان نظر می‌‌اندازند و محورها، بنیادها و اهداف گفتمان آن‌ها چیست؛ از اهمیت برخوردار است.
در نخستین نشست حلقه به این نکته پرداخته شد که زمین بدون زبان معنای اجتماعی پیدا نمی‌کند و بسیاری از مفاهیم به‌ظاهر بدیهی هم‌چون خانه، مرز، وطن و… برساخته‌های زبانی اند که از طریق گفتمان‌های ایدئولوژیک تثبیت شده اند.
برخی از کاربران نوشته اند:« عنوان گفت‌وگو (زمین و زبان) سخت و پیچیده بود. مثلا زبان به‌عنوان یک کانتکست، چه رابطه‌ای با زمین دارد؟.. زمین تنها تکه‌ی از خاک نیست که بخواهیم بفروشیم و درجای دیگر راحت‌تر زندگی کنیم».
یکی از منتقدان این گفت‌وگو، شکل‌گیری جریان «زمین و زبان» را، مخالفت با اقوام افغانستان و تداوم تنظیم‌های جهادی بعد از قتل داکتر نجیب‌الله عنوان کرد که از سوی اعضای پنل و اشتراک‌کنندگان مورد نقد قرار گرفت. اما افراد که این حلقه را تشکیل داده اند، به این باور اند که زمین و زبان، موضوع مناسبات قدرت در افغانستان است و اغلب منازعات سیاسی را صورت‌بندی می‌کند.
